moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

100 lat polskiego wywiadu i kontrwywiadu

11 maja minie sto lat od utworzenia Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Ta data stała się symbolicznym początkiem wywiadu i kontrwywiadu wojskowego. O tym, jak powstawała legendarna Dwójka, o bohaterach i spektakularnych akcjach mówili uczestnicy konferencji „Stulecie powstania Oddziału II Sztabu Generalnego – 100 lat polskiego wywiadu i kontrwywiadu wojskowego”.

Organizatorami konferencji w Akademii Sztuki Wojennej byli Służba Wywiadu Wojskowego, Służba Kontrwywiadu Wojskowego oraz Wojskowe Biuro Historyczne. Spotkanie otworzył gen. bryg. Andrzej Kowalski, szef Służby Wywiadu Wojskowego, który nawiązał do etosu, jakim kierowali się oficerowie Oddziału II SG. – Mieli olbrzymi hart ducha, który pozwolił im przetrwać. Chciałbym, abyśmy  się zastanowili, na ile my jesteśmy godnymi spadkobiercami tamtego etosu, bo bez niego nie da się obronić Rzeczpospolitej – mówił gen. Kowalski. 

Czym zajmował się Oddział II Sztabu Generalnego? „Geneza służby wywiadowczej sięga początków II Rzeczypospolitej. Okres jej organizowania oraz kształtowania to lata 1918 -1921, kiedy Wojsko Polskie toczyło zacięte  i zwycięskie wojny o niepodległość Polski i jej kształt terytorialny”, pisze Konrad Paduszek z Akademii Sztuki Wojennej w wydaniu specjalnym „Polski Zbrojnej” poświęconym służbie wywiadowczej i kontrwywiadowczej. Odział II został powołany rozkazem nr 139 Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z 9 maja 1919 roku. Zgodnie z nim, dwa dni później Oddział VI Informacyjny Sztabu Generalnego przekształcono w Oddział II, który potocznie nazywano Dwójką. „Wywiad formowali żołnierze, którzy wywodzili się z polskich organizacji konspiracyjnych, głównie z Polskiej Organizacji Wojskowej, formacji wojskowych walczących o niepodległość w I wojnie światowej, zwłaszcza Legionów Polskich a także – w znacznie mniejszej części – Polacy, którzy służyli w armiach państw zaborczych”, pisze Paduszek. Oddział II stał się symbolem polskiego wywiadu i kontrwywiadu aż do demobilizacji Wojska Polskiego na uchodźstwie w 1947 roku, choć nadal istniał na emigracji Sztab Główny ze swoimi agendami.

– Stworzenie Dwójki było wydarzeniem historycznym, data 11 maja jest więc idealna, aby świętować jubileusz powstania wywiadu i kontrwywiadu wojskowego – mówił na konferencji dr Dominik Smyrgała, adiunkt w Instytucie Historii Wojskowości i Służb Specjalnych Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie.

W ciągu kolejnych 30 lat Oddział II przeprowadził co najmniej kilka spektakularnych akcji. Polscy oficerowie wywiadu zdobywali doświadczenia m.in. podczas Bitwy Warszawskiej, łamiąc sowieckie szyfry, blokując łączność i prowadząc operacje dezinformacyjne. Dzięki nim z czasem powstała polska szkoła kryptologii i kryptoanalizy. A kilkanaście lat później jej wielkim sukcesem stało się złamanie kodów Enigmy.

Wśród postaci szczególnie zasłużonych dla polskiego wywiadu Dominik Smyrgała wymienił mjr. Jerzego Sosnowskiego, który kierował w Niemczech placówką wywiadowczą. – Zdobył on dowody na łamanie przez Niemców postanowień traktatu wersalskiego, dowody współpracy niemiecko-sowieckiej, a także plany mobilizacyjne „Organizacji Kriegspiel”, które były planami wojny przeciwko Polsce – mówił Smyrgała.

Jednak za jedną z najbardziej spektakularnych akcji Dwójki uważa się zdemaskowanie sowieckiego szpiega w Oddziale IV Sztabu Głównego Wojska Polskiego. – Oficer został zatrzymany 11 lipca 1931 roku w Warszawie w czasie przekazywania zastępcy sowieckiego attache wojskowego tajnych dokumentów dotyczących Wojska Polskiego – mówił Smyrgała. Podkreślał jednocześnie, że akcje wywiadowcze kończyły się sukcesem także dzięki pracy kontrwywiadu wojskowego. – Zapewniał on ochronę przed działalnością służb specjalnych przeciwników. Polskie służby kontrwywiadu w latach 1939 – 1945 były jednymi z najlepiej zorganizowanych i najskuteczniejszych spośród służb informacyjnych aliantów. Przeszło połowa całego alianckiego dorobku wywiadowczego w II wojnie światowej stanowiła efekt działalności polskiego Oddziału II – zaznaczył Smyrgała.

Jednak uczestnicy konferencji przyznawali, że polski wywiad i kontrwywiad nie uniknął również porażek. – Jedną z najważniejszych było uwikłanie w sowiecką operację dezinformacyjną „Trust”, która na wiele lat sparaliżowała działalność polskiego wywiadu w Związku Radzieckim – mówił Dominik Smyrgała. Wykład na temat akcji, która rozgrywała się w latach 20. ubiegłego wieku, wygłosił dr Marek Świerczek z Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. – Bolszewicy wpadli na prosty pomysł, aby do dezinformacji wykorzystać informacje wywiadowcze. Oficerów wywiadów zachodnich na terenie Rosji otoczono więc taką kontrolą operacyjną, która nie pozwalała im na rzeczywiste pozyskiwanie źródeł i informacji – wyjaśniał Świerczek. Natomiast wewnątrz zachodnich wywiadów umieszczono swoich ludzi, którzy przekazywali fałszywe informacje.

Specjaliści zajmujący się tematyką wywiadowczą podkreślali, że mimo pewnych słabości Oddziału II jego utworzenie było przełomowe dla polskiego wywiadu, a legendarne sukcesy oraz porażki są dziś dla oficerów wywiadu źródłem cennych doświadczeń.


 

Konferencję „Stulecie powstania Oddziału II Sztabu Generalnego – 100 lat polskiego wywiadu i kontrwywiadu wojskowego” objęła patronatem redakcja kwartalnika „Polska Zbrojna. Historia”. Z tej okazji przygotowaliśmy wydanie specjalne. Zapraszamy do lektury!

 

KE

autor zdjęć: Grafika PZ, SKW

dodaj komentarz

komentarze


Kto dostanie karty powołania w 2025 roku?
 
Wojskowy most połączył Głuchołazy
Gryf dla ochrony
„Feniks” wciąż pomaga
Snipery dla polskich FA-50
Polskie „JAG” już działa
Mark Rutte w Estonii
Bilans Powstania Warszawskiego
Rozkaz: rozpoznać przeprawę!
Czas „W”? Pora wytropić przeciwnika
Pierwszy dzwonek w Żelaźnie
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Szkoła w mundurze
Jastrzębie czeka modernizacja
Żeby drużyna była zgrana
Hubalczycy nie złożyli broni
Polskie mauzolea i wojenne cmentarze – miejsca spoczynku bohaterów
Breda w polskich rękach
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
„Northern Challenge”, czyli wyzwania i pułapki
W hołdzie Witosowi
Cześć ich pamięci!
Rosyjskie wpływy w Polsce? Jutro raport
Polskie armatohaubice na poligonie w Estonii
Cześć ich pamięci!
Niepokonany generał Stanisław Maczek
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Do czterech razy sztuka, czyli poczwórny brąz biegaczy na orientację
Zwycięzca w klęsce, czyli wojna Czang Kaj-szeka
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Ministrowie obrony na szczycie
Witos i spadochroniarze
Żeglarz i kajakarze z „armii mistrzów” na podium
Kolejny Kormoran na kursie
Olimp w Paryżu
Olympus in Paris
Opowieść, która się nie starzeje
Karta dla rodzin wojskowych
Bielizna do zadań specjalnych
Po pierwsze: bezpieczeństwo granic
Mikrus o wielkiej mocy
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Centrum Robotów Mobilnych WAT już otwarte
Ramstein Flag nad Grecją
Komisja bada nielegalne wpływy ze Wschodu
Ogień nad Bałtykiem
Sojusz także nuklearny
Tłumy biegły po nóż komandosa
Wojskowi rekruterzy chcą być (jeszcze) skuteczniejsi
Złoty Medal Wojska Polskiego dla „Drago”
Miliony sztuk amunicji szkolnej dla wojska
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
„Złote Kolce” dla sportowców-żołnierzy
Adm. Bauer: NATO jest na właściwej ścieżce
Zagrożenie może być wszędzie
Ostre słowa, mocne ciosy
Latający bohaterowie „Feniksa”
SGWP musi być ostoją wartości
Święto marynarzy po nowemu
Jak zachęcić młodych do służby w wojsku?
Generał z niepospolitym polotem myśli
Zapomogi dla wojskowych poszkodowanych w powodzi
Rozliczenie podkomisji Macierewicza
Czworonożny żandarm w Paryżu

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO