Terytorialsi wybrali, minister zaakceptował. Kolejne brygady WOT mają swoich patronów. To bohaterowie walk o niepodległość – oficerowie Armii Krajowej, cichociemni, żołnierze wyklęci, ale także uczestnik powstania śląskiego. Wśród patronów znaleźli się gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, gen. Elżbieta Zawacka „Zo” oraz ppłk Tadeusz Puszczyński „Konrad Wawelberg”.

– Tradycje to dla naszej formacji jedne z najważniejszych wartości. Są podstawą do budowania tożsamości, kształtowania morale żołnierzy, ale także spłatą wielkiego długu pamięci o poprzednikach – mówi ppłk Marek Pietrzak, rzecznik prasowy Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej. Dlatego każda z powstających brygad OT wyłania patrona, którego idee chce kontynuować. Ich wybór to inicjatywa samych żołnierzy WOT. – Wszystkie nasze jednostki odwołują się do tradycji Armii Krajowej i powojennych organizacji niepodległościowych. Mając jednak na uwadze terytorialny charakter naszej formacji, kandydatów na patronów żołnierze szukają wśród bohaterów wywodzących się z regionów, na którym działa dana brygada – dodaje ppłk Pietrzak.

Najpierw propozycje żołnierzy dotyczące konkretnych kandydatów trafiły do dowództwa WOT, potem do akceptacji m.in. komisji heraldycznej działającej przy MON. Natomiast decyzje o nadaniu imienia poszczególnym brygadom podpisał Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej. Przyjęte dokumenty określają nie tylko patrona, większość wskazuje też datę święta jednostki i dziedziczone przez daną brygadę tradycje.

Pierwsza kobieta-patron

I tak, patronem 7 Pomorskiej Brygady Obrony Terytorialnej został kpt. mar. Adam Dedio, żołnierz wojny obronnej 1939 roku, od 1941 roku członek ZWZ-AK, a od 1942 roku instruktor szkolenia dowódców drużyn na potrzeby Armii Krajowej. Po wojnie za działalność antykomunistyczną został zatrzymany przez UB i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 14 kwietnia 1947 roku. Święto pomorskiej brygady WOT będzie obchodzone 14 kwietnia.

Natomiast patronem 8 Kujawsko-Pomorskiej Brygady Obrony Terytorialnej została gen. bryg. Elżbieta Zawacka „Zo”, żołnierz KG ZWZ-AK, powstaniec warszawski. Jako jedyna kobieta znalazła się w elitarnym gronie 316 cichociemnych. – Generał Zawacka pochodziła z Torunia i właśnie z terenem obecnego województwa kujawsko-pomorskiego była związana najbardziej. Zawsze powtarzała, że najważniejsi są dla niej młodzi ludzie, że to im trzeba przekazywać najcenniejsze wartości. Dlatego poczuliśmy się zobowiązani do tego, by kontynuować i szerzyć jej ideę – mówi por. dr Diana Warchocka, oficer prasowy 8 BOT.

8 Brygada jako pierwsza – z trzynastu już utworzonych – która wybrała na patrona kobietę. – Ten fakt miał dla nas duże znaczenie. Nie wszyscy wiedzą, że w Polsce były tylko dwie kobiety, które doszły tak wysoko w hierarchii wojskowej: generał Zawacka i generał bryg. Maria Wittek. Chcemy przybliżać sylwetki tych wyjątkowych kobiet, mówić głośno o tym, jak wiele zrobiły dla Polski – dodaje porucznik z 8 BOT. Święto brygady zostało wyznaczone na 10 września. To data, która nawiązuje do nocnych wydarzeń z 9 na 10 września 1943 roku, gdy „Zo” – podczas operacji „Neon 4” – została przerzucona do kraju (w okolicach Grodziska Mazowieckiego).

W roku powstań śląskich

Patronem 9 Łódzkiej Brygady Obrony Terytorialnej został gen. bryg. Stanisław Sojczyński, „Warszyc”, uczestnik wojny obronnej 1939 roku, a następnie członek ZWZ-AK w rejonie Radomska. Święto brygady będzie obchodzone 20 kwietnia, w rocznicę odbicia przez oddział „Warszyca” 57 więźniów Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (w 1946 roku). Łódzcy terytorialsi będą dziedziczyć tradycje organizacji konspiracyjnych zbrojnego podziemia niepodległościowego Okręgu Łódź Armii Krajowej oraz Konspiracyjnego Wojska Polskiego.

Z kolei 10 Świętokrzyska Brygada Obrony Terytorialnej będzie nosiła imię mjr. Eugeniusza Gedymina Kaszyńskiego, pseudonim „Nurt”. Był on żołnierzem wojny obronnej 1939 roku, cichociemnym, dowódcą Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”, a także dowódcą batalionu i ostatnim dowódcą 2 Pułku Piechoty Legionów AK. Święto Brygady zostało wyznaczone na 11 czerwca, dla upamiętnienia pochówku prochów majora na wzgórzu Wykus w województwie świętokrzyskim (w 1994 roku).

11 Małopolska Brygady Obrony Terytorialnej na patrona wybrała także cichociemnego – gen. bryg. Leopolda Okulickiego, ps. „Niedźwiadek”. Był on współtwórcą Służby Zwycięstwu Polski, później przekształconej w Związek Walki Zbrojnej, a następnie w Armię Krajową. Okulicki był ostatnim Komendantem Głównym AK. – Przy wyborze patrona kierowała nami chęć znalezienia takiego bohatera, do którego postawy moglibyśmy się odwoływać. Braliśmy pod uwagę trzy osoby. Poza generałem Okulickim także płk. Franciszka Niepokólczyckiego i por. Feliksa Perekładowskiego. Głosami żołnierzy zwyciężył generał. Jego biogram idealnie wpisuje się w działalność naszej brygady. Urodził się niedaleko Bochni, był dowódcą Armii Krajowej i był bardzo mocno związany z terenem, na którym działamy – mówi mjr Bartosz Kubal, oficer prasowy 11 MBOT. 11 Brygada ma obchodzić święto 22 maja. – 22 maja 1944 roku Okulicki został przerzucony z Wielkiej Brytanii do kraju. Tego samego dnia został awansowy do stopnia generała brygady – dodaje mjr Kubal. Małopolska brygada będzie spadkobierczynią tradycji Zgrupowania Armii Krajowej „Żelbet”.

Natomiast ppłk. Tadeusz Puszczyński „Konrad Wawelberg” został patronem 13 Śląskiej Brygady Obrony Terytorialnej. Oficer odznaczył się bohaterstwem jako żołnierz Legionów Piłsudskiego i Polskiej Organizacji Wojskowej. Był dowódcą „Grupy Wawelberga” prowadzącej działania specjalne podczas III powstania śląskiego w 1921 roku. – Zmarł, zanim wybuchła II wojna światowa, w lutym 1939 roku. Był człowiekiem, który swoimi działaniami pokazywał, jak duże znaczenie ma terytorialność żołnierzy i potencjał ochotników z danego województwa – mówi ppłk Pietrzak. Najważniejszym zadaniem, jakie wykonali podwładni oficera, była akcja „Mosty”, od której zaczęło się III powstanie śląskie. 13 ŚOW otrzymała imię oficera w roku, który został ustanowiony przez Sejm Rokiem Powstań Śląskich. Uroczyste odczytanie decyzji ministra odbędzie się 16 sierpnia w rocznicę wybuchu powstania śląskiego.

Każda z 13 funkcjonujących jednostek OT nosi imię osób zasłużonych dla niepodległości Polski. Po raz pierwszy decyzje o nadaniu imienia brygadom zostały wydane w 2017 roku (podpisał je ówczesny szef MON Antoni Macierewicz). Wtedy patronów otrzymały: 1 Brygada OT w Białymstoku (płk Władysław Liniarski „Mścisław”), 2 Brygada OT w Lublinie (mjr Hieronim Dekutowski „Zapora”) i 3 Brygada OT w Rzeszowie (płk Łukasz Ciepliński „Pług”).

W ubiegłym roku patronami terytorialsów zostali: kpt. Gracjan Frog „Szczerbiec” w 4 Warmińsko-Mazurskiej Brygadzie OT, st. sierż. Mieczysław Dziemieszkiewicz „Rój” w 5 Mazowieckiej Brygadzie OT oraz , rtm. Witold Pilecki w 6 Mazowieckiej Brygadzie Wojsk Obrony Terytorialnej.